Geschiedenis

Een kleine geschiedenis

De kapitaalkrachtige Haarlem mecenas Jan Krol wilde rond 1914 de stad graag een cadeau geven. Het was de toenmalige burgemeester Sandberg die Krol adviseerde om zijn geld te doneren voor een nieuwe stadsschouwburg. De oude schouwburg in de Jansstraat voldeed namelijk steeds minder en werd als armoedig gezien. Krol wilde dit wel, maar op twee voorwaarden: dat hij niet bekend werd gemaakt als mecenas en dat de opdracht zou gaan naar architect J.A.G. van der Steur. Pas in 1964 werd bekend dat Krol de geldschieter was. Jan Krol leeft nog steeds voort als naamgever van de terugkerende J.C. Krol Soirees, oftewel een fondsenwerfdiner waarbij Stadsschouwburg & PHIL Haarlem donateurs probeert te vinden voor speciale projecten. Helaas heeft Krol de opening van de Stadsschouwburg niet kunnen meemaken, hij overleed in 1916.

In 1918 ging de schouwburg feestelijk open met het stuk ‘De heks van Haarlem’ van Frederik van Eeden. Direct al na opening werd de schouwburg één van de meest toonaangevende theaters in Nederland. De meest in het oog springende bloeiperiodes waren de jaren ’60 en ’70 uit de vorige eeuw toen Toneelgroep Centrum haar thuishaven had in Haarlem en in de schouwburg de ‘’hipste’’ premières van Nederlands plaatsvonden. Freek de Jonge en Bram Vermeulen startten hun theatercarrière in de schouwburg en Herman van Veen kreeg volop de mogelijkheid programma’s uit te proberen. 

Vrijwel exact 90 jaar na de opening van de Stadsschouwburg Haarlem heropende de schouwburg op vrijdag 26 september 2008 haar deuren.   Architect Erick van Egeraat heeft de Stadsschouwburg prachtig gerenoveerd.  Op 30 september 1918 opende de Stadsschouwburg met het stuk De Heks van Haarlem, dat Frederik van Eeden speciaal voor de nieuwe Stadsschouwburg had geschreven. De Haarlemse toneelschrijver Ad de Bont zet deze traditie voort met een nieuw geschreven werk: Batte, een eigenwijze musical. In de periode tussen De Heks van Haarlem en Batte is er veel veranderd in de Stadsschouwburg. 

Gevel

Wat opvalt aan de gerenoveerde Stadsschouwburg is de monumentale toneeltoren aan de achterkant van het gebouw. Erick van Egeraat heeft met deze toneeltoren duidelijk een verband gelegd met de Bavo Kathedraal aan de overkant van het water. Heel speciaal zijn de ornamenten van keramiek gemaakt door Babs Haenen. Wat meteen opvalt aan de binnenkant zijn de kleurige mozaïekwanden die Erick van Egeraat door het hele gebouw heeft aangebracht. Dit is een ferme knipoog naar de jaren waarin architect J.A.G.van der Steur het gebouw ontwierp.

Ingang en garderobe

De ingang van de Stadsschouwburg blijft op het Wilsonsplein, maar bevindt zich sinds 2008 iets onder straatniveau, gelegen aan een prachtig schuin aflopend plein, een ideaal nieuw ontmoetingspunt.

Het Schellinkje

Beneden aan de rechterkant is de lift. Deze lift bevindt zich in het voormalige trappenhuis naar het 2e balkon, het schellinkje. Het schellinkje had vroeger een aparte ingang, zodat het volk zich niet kon mengen onder de gegoede burgerij. 

Bonbonnière

De zaal van de Stadsschouwburg, is de kern van het rijksmonument. Het goud op de wanden, het rode pluche (658 stoelen) en de door Boudewijn Groot en Anja Bak geschonken kroonluchter doen de naam bonbonnière eer aan. 

Achtergebouw & toneeltoren

Dit is het domein van de acteurs, actrices, cabaretiers, zangers, danseressen en musici. Verboden gebied voor de bezoeker, maar toegankelijk voor publiek tijdens één van de theatrale rondleidingen. Hier ging het eigenlijk allemaal om. Het toneel was te klein, kleedkamers waren er te weinig en er was geen ruimte meer om de decors te herbergen. Deze problemen zijn nu allemaal de wereld uit. Aan de achterkant is een speciale ingang voor vrachtwagens die door middel van een enorme lift het achtertoneel kunnen oprijden. De toneeltoren is 24 meter hoog met voldoende plaats voor licht en decor. Het best bewaarde geheim van het achtergebouw is misschien wel het grote repetitielokaal met dezelfde dwarsdoorsnede als de toneelopening in de grote zaal. Hier kunnen theatergroepen in alle rust hun producties voorbereiden. Niet alleen professionele groepen kunnen dit lokaal huren. Ook de amateurs zijn van harte welkom.

Voor meer informatie lees het boek Het Geschenk van Ko van Leeuwen & Wim de Wagt.